ความเป็นอยู่ของชุมชนท่าเรือนครหลวงจากอดีตจนถึงปัจจุบัน: เรื่องที่05 ปราสาทนครหลวง

ถ้าจะกล่าวถึงนครหลวงแล้ว สถานที่ที่มีความสำคัญ ของชาวนครหลวง ก็คงหนีไม่พ้น ปราสาทนครหลวง
ที่ตอนนี้คนอาจจะเริ่มไปเที่ยวเบาบางลงบ้าง เพราะอาจจะไม่ค่อยได้รับการโปรโมทมากเท่าไร คงจึงน้อยลงไปมาก แต่สถานที่ก็ยังคงสวยงามอยู่เสมอ จึงอยากจะมาแนะนำสถานที่แห่งนี้ และความเป็นมาเป็นไปให้ทุกคนได้รู้จักกันว่าเกี่ยวข้องอย่างไรกับชาวนครหลวง ซึ่งสถานที่แห่งนี้ก็มีประวัติศาสร์ที่น่าสนใจ ตามหลักฐานที่ปรากฎในพงศาวดาร ในปี พ.ศ. 2147 สมเด็จพระเจ้าปราสาททองโปรดฯ ให้ช่างไปถ่ายแบบปราสาทเมืองพระนครหลวง ในประเทศกัมพูชา มาสร้างใกล้วัดเทพพระจันทร์ ที่นครหลวง จังหวัดพระนครศรีอยุธยาจากการดำเนินงานทางโบราณคดี ได้พบว่า วัตถุประสงค์แรกเริ่มของการสร้างปราสาทนครหลวง คือ เพื่อให้เป็นศาสนสถานในพระพุทธศาสนา มิใช่ที่ประทับระหว่างทางในการเสด็จไปนมัสการพระพุทธบาทดังที่เข้าใจกันมาแต่เดิม สำหรับตำหนักที่ประทับพักร้อนนั้น คือ ตำหนักนครหลวง การก่อสร้างปราสาทนครหลวงยังไม่แล้วเสร็จในสมัยพระเจ้าปราสาททอง และถูกทิ้งร้างอยู่เป็นระยะเวลายาวนาน โดยไม่มีกษัตริย์องค์ใดสร้างต่อแต่อย่างใด จนใน พ.ศ. 2356 ตาปะขาวปิ่น ได้สร้างวัดนครหลวงขึ้นมาโดยรวมเอาปราสาทนครหลวงเข้าไว้ในเขตวัดด้วย และได้สร้างพระบาทสี่รอยไว้บนลานชั้นที่ 3 ของปราสาทนครหลวง ต่อมาในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ประมาณ พระครูวิหารกิจจานุการ (ปลื้ม) เมื่อครั้งยังเป็นพระปลัดอยู่นั้น ได้รวบรวมกำลังศรัทธาประชาชน และพระบรมศานุวงศ์ มาบูรณปฏิสังขรณ์ วัดนครหลวง ในส่วนของปราสาทนครหลวงนั้น บนลานชั้นที่ 3ปฏิสังขรณ์พระพุทธรูป มณฑป พระบาทสี่รอยมณฎประจำมุม ประจำด้านวิหารคดเก้าอี้ศิลปะแบบจีน ขึ้นแทนสิ่งก่อสร้างเดิมที่สร้างในสมัยพระเจ้าปราสาททอง

สิ่งน่าสนใจ

ปราสาทนครหลวง ก่อด้วยอิฐทั้งหลัง ตั้งอยู่บนเขา ซึ่งทำขึ้นโดยนำดินมาถมให้สูง มีระเบียงล้อมรอบเป็นสี่เหลี่ยมจัตุรัสซ้อนลดหลั่นกันสามชั้น แต่ละชั้นมีประตูเข้าสู่ชั้นสูงสุดนับสิบประตู ระเบียงคดแต่ละชั้นสร้างปรางค์ประจำทิศทั้งสี่มุม และที่กึ่งกลางก็มีปรางค์ด้วย ในปราสาทมีสิ่งที่น่าชมคือ

ปรางค์ มี ทั้งหมด 30 องค์ รูปทรงคล้ายปรางค์ขอม แต่ก่อด้วยอิฐ

ระเบียงคด คือส่วนที่เชื่อมต่อปรางค์แต่ละองค์ ปัจจุบันเหลือแต่ผนังของระเบียงคด

พระพุทธบาทสี่รอย มีลักษณะเป็นพระพุทธบาทซ้อนกันสี่รอย

ตำหนักนครหลวง หรือศาลพระจันทร์ลอย ตั้งอยู่ด้านหน้าปราสาทนครหลวง มีลักษณะสถาปัตยกรรมแบบอาคารจัตุรมุข มีผู้สันนิษฐานว่าแผ่นหินดังกล่าวอาจเป็นธรรมจักรที่ยังสร้างไม่เสร็จก็เป็นได้

ซึ่งปราสาทนครหลวงก็เป็นสถานที่ที่เราชอบมากๆ เป็นโบราณสถานที่เราว่าในอดีตเคยอลังการที่สุด เพราะพระเจ้าปราสาททองท่านตั้งใจจำลองแบบ ปราสาทนครวัด ในกัมพูชามาสร้างไว้ที่นี่ สมัยก่อนเคยมีการปรับปรุงจนสวยงามเป็นสถานที่ท่องเที่ยว แถมสมเด็จพระเทพฯ ก็ยังได้เสด็จมาเปิดปราสาทนครหลวงด้วยแต่น่าเสียดายที่ตอนหลังไม่ค่อยมีคนดูแลที่นี่เลยโทรมลงมากๆ ยิ่งพอไม่มีคนยิ่งทำให้ดูเหมือน เมืองโบราณ หรือ เมืองร้างในสมัยก่อนเข้าไปใหญ่ ซึ่งมันทำให้สถานที่แลดูหดหู่ไม่มีชีวิตชีวา จึงอยากขอเชิญชวนให้คนที่ได้อ่านบทความนี้ ได้ลองเดินทางไปเที่ยวปราสาทนครหลวงที่ยังคงหลงเหลือเรื่องราวในอดีต มาถึงปัจจุบันให้เราได้ชื่นชม เพื่อรักษาสถาปัตยกรรมสิ่งก่อสร้างอันเก่าแก่ที่สวยงามให้ประวัติศาสตร์ยังคงอยู่กับชาวไทยต่อไป เรามาชมภาพความสวยงามของปราสาทแห่งนี้กันค่ะ ยิ่งเห็นภาพยิ่งทำให้อยากกลับไปเที่ยวชมอีกครั้ง